روزی که خاطره

متن کامل اعلاميه جهانی حقوق بشر

Text Box: هدف از نگارش اين نوشتار علاوه بر نقش روحانيون در مبارزات ملی کردن صنايع نفت* اثر همآهنگی و اتحاد ملی برای رسيدن به آزادی و حاکميت ملی ميباشد روزی که خاطره آن جاودانه شد سی تير هزار سيصد سی. روزی که فرزندان ايران زمين با درخواست نمايندگان فراکسيون نهضت ملی و احزاب وابسته به جبهه ملی حماسه ای آفريدندکه هرگزازصفحات تاريخ ميهن پاک نخواهد شد. دکتر مصدق، از دادگاه لاهه بازگشته است. دفاعيات قاطع و مستند او در شورای امنيت و سپس دادگاه لاهه، عليرغم تلاش و کنکاش دولت بريتانيا، شرکت نفت و رسانه های انگليس که برای دولت وشرکت نفت انگليس هزينه زيادی دربر داشتند، سبب شدند که دولت انگلستان مجبور شود به مزدوران خود در داخل ايران متوسل گردد. با تجربه پانزده ماهه نخست وزيری و دخالتهای فرماندهان ارتش در شهر های کوچک و روستا ها در انتخابات مجلس شورای ملی، بر اساس قانون دکتر مصدق بعد ازانتخابات در تاريخ 25 تير ماه استعفای خود را به شاه ارائه ميدهد. ضمنا به شاه ميگويد” به سبب دخالت های ارتش های ارتش درامورکشور تصميم داردپست وزارت جنگ را خود بر عهده بگيرد" وچون شاه با اين پيشنهاد موافقت نميکند، دکتر مصدق استعفا ميدهد. در 26 تير مجلس شورا بدون حضور نمايندگان فراکسيون نهضت ملی با 40 رأی از 41 نفر نسبت به قوام ابراز تمايل ميکند و در روز 27 تير شاه او را به سمت نخست وزيری منصوب مينمايد. قوام نيز در بيانيه ای خطاب به مردم اعلام ميدارد که " به عموم اخطار ميکنم که دوره عصيان سپری شده و روز اطاعت از اوامر و نواهی حکومت فرا رسيده است. کشتيبان را سياستی دگر آمد". در روز 29 تير، 28 نفر نمايندگان عضو فراکسيون نهضت ملی ايران در اعلاميه ای اعلام ميدارند: "در تأييد سوگندی که برای حفظ مبانی مشروطيت درمجلس شورای ملی ياد کرده ايم و به علت اينکه معتقد هستيم درشرايط فعلی ادامه نهضت ملی جز با زمامداری دکتر مصدق ميسر نيست متعهد ميشويم با تمام قوای خود وباکليه وسايل ازدکترمصدق پشتيبانی نماييم. آيت الله کاشانی نيز در تأييد بيانيه نمايندگان نهضت ملی ايران، بيانيه ای صادر و قوام را مزدور اجانب اعلام ميکند. در29 تير بعد ازاعلاميه قوام، احزاب و گروههای هوادار نهضت ملی (جبهه ملی، حزب زحمتکشان ملت ايران، حزب ايران، حزب ملت ايران بر بنياد پان ايرانيسم، مجمع مسلمانان مجاهد، اصناف و انجمنهای محلی، دانشجويان و دانش آموزان به منظور همآهنگ کردن فعاليتهای خوددرنشستی تصميم ميگيرند تظاهرات روزهای آينده را تا رسيدن مجدد دکتر مصدق به نخست وزيری همآهنگ سازند. نمايندگان فراکسيون نهضت ملی از مردم ايران درخواست ميکنند که روزسی تير را تعطيل نمايند. بعدازصدور اعلاميه نمايندگان فرمانداری نظامی طی اعلاميه ای "ازتاريخ 29 تيربه مأمورين دستور داده شده است که عابرين از ساعت يازده تا پنج بامداد خق عبور و مرور در تهران را ندارند که درصورت خلاف با آنها بشدت مواجه و مسؤليت عواقب با خود آنها است". 30 تير 1331 هنوز سپيده بامداد سی تير در فلق پديدار نشده که تانک های ارتش همراه با هزاران سرباز و پاسبان به دستور فرمانداران و رؤسای شهربانی در مراکز مختلف و استراتژيک تهران و شهرستان ها مستقر شده اند. در تهران، آبادان و مناطق نفتخيز خوزستان و کرمانشاه از شامگاه 29 تير، دانشجويان و دانش آموزان در تجريش و نفتگران در پالايشگاه و واحده های بهره برداری مناطق نفتخيز خوزستان و کرمانشاه فرياد اعتراض خود عليه دولت قوام و انگلستان را سر ميدهند. مأمورين با خشونت با آنها برخورد ميکنند، هر بازداشتی از معترضين به شور و تلاش مردم می افزايد. مردم خشمناک و مصمم در ميدان سپه تهران تانک هايی را که به سوی بازار در حرکت هستند محاصره ميکنند. در ميدان سپه ناگهان تانکی از حرکت باز می ايستد و سرهنگ پژمان خطاب به مردم ميگويد: "مردم به ما بدبين نباشيد، ما ايرانی و هم ميهن شما هستيم، ما هم ميهن خود را دوست داريم و هرگز به روی شما تيراندازی نخواهيم کرد." (سرهنگ پژمان بعد ازکودتا محاکمه و از ارتش اخراج ميگردد). ميدان بهارستان قربانگاه جوانان ميهن شده است، سربازان در خيابان اکباتان، ورودی ميدان بهار ستان روبروی حزب زحتکشان امير بيجار دانش آموز دبيرستان نظام، با مشت های گره کرده در برابر سربازان ايستاده و با فرياد ما همه هم ميهنيم و بايد از دکتر مصدق دفاع کنيم، پس از آن با فرياد "يا مرگ، يا مصدق" سايرين را به جنبش وادارميکند. پس ازچند ثانيه دربرابرچشمان دوستان با تير اندازی افسری بخاک ميافتد. امير با تلاش خود را به ديوارروبروی حزب زحمتکشان ميرساند و با خونی که از سينه اش بيرون می جهد روی ديوار مينويسد "اين خون زحمتکشان ملت ايران است" "زنده باد ايران، زنده باد مصدق" و پس از آن بروی زمين می غلطد وبه شهيدان ميپيوندد. در قيام ملی سی تير 63 نفر در سراسر ايران شهيد و 156 نفر مفقود الاثر شده اند. در شامگاه سی تيرپس ازپيروزی ملت ايران واعلام نخست وزيری مجدد، درساعت 10 شب مصدق در پيامی به ملت ايران پيروزی آن ها را تبريک می گويد. در روز 31 تير دادگاه لاهه عدم صلاحيت خود را در رسيدگی به شکايت دولت انگليس اعلام ميدارد. مقدمات کودتای 28 مرداد در جلسه 9 مرداد لايحه اختيارات دولت به تصويب ميرسد. آيت الله کاشانی در روز 18 مرداد به رياست مجلس شورای ملی انتخاب ميگردد. قنات آبادی دبير مجمع مسلمانان مجاهد با تمديد حکومت نظامی مخالفت ميکند. به دنبال اختلاف درهيأت اجرايی حزب زحمتکشان درمورد تمديد اختيارات دکتر مصدق در تاريخ 21 مهر دکتر بقايی از حزب استعفا ميدهد.که منجر به اشتقاق در حزب می شود. روزنامه شاهد ارگان حزب که امتياز آن با زهری دوست بقايی بود زير نظردوستان بقايی قرار ميگيرد که به تدريج مخالفت با دکتر مصدق افزايش ميدهد. گروه پشتيبان دکتر مصدق که اکثريت آنها دانشجويان، دانش آموزان، کارگران ميباشنددرحزب نيروی سوم با اعلام پشتيبانی از دکتر مصدق گرد ميآيند. دولت اعلام ميدارد که توطئه ای عليه دولت در حال تکوين بودکه سرلشگر بازنشسته حجازی و برادران رشيديان به دفعات متوالی با سفارتخانه يک کشور خارجی رفت و آمد داشته اند که پس از هر تماس با عده ديگری که مصونيت قانونی دارند به خانه سرلشگر زاهدی رفت و آمد ميکنند. در11 آبان بقايی و در 13 آبان زهری که دبير و معاون حزب زحمتکشان ميباشند و قنات آبادی بنيان گذار مجمع مسلمانان مجاهد، به بهانه گسترش فعاليت توده ای ها حملاتی به دولت ميکنند. دکتربقايی در 4 آذر ماه به عنوان اينکه چرا دولت مسببين 30 تير را محاکمه نمی کند حملاتی در مجلس به دولت مينمايند. در 10 آذر دکتربقايی با اعلام اينکه من قول داده ام که مسؤلين کشتار 30 تيررا به پای ميزمحاکمه بکشانم عامل ايجاد تشنج درمجلس ميشود. درحالی که همزمان مذاکراتی در مورد روابط آينده ايران با دولت انگليس با احتمال حل مسأله نفت در حال پيشرفت بود که نمیبايست دولت هر هر سو زير فشار قرار گيرد تا بتواند با داشتن پشتوانه حمايت ازمردم، مجالس سنا و شورا نظرات خود را بيان دارد. در 14 آذر مجددا قنات آبادی پس از حملاتی به دولت درمورد اتوبوس رانی دو طرح را برای تصويب به مجلس ميدهد. طرح عدم شرکت بانوان در انتخابات و طرح سه فوريتی ديگری که: "هيچ طرح و لايحه ای نميتواند بموجب امصای رئيس دولت باعث تعطيل يا فلج شدن مجلس شود". آيت الله کاشانی بدوم مطالعه طرح اظهار ميدارد طرح خوبی است و من با آن موافق هستم" نمايندگانی که اين طرح را امضا کردند جز بقايي، زهری و قنات آّبادی کسانی بودند که به اعلام تمايل قوام رأی داده بودند. در نهم اسفند شاه با طرح قبلی به دولت خبرميدهد که تصميم دارد برای معالجه ثريا همسر خود به اروپا برود وازدولت ميخواهد که تشريفات لازم راانجام دهد. آيت الله کاشانی بااين سفرمخالفت ميکند و طی نامه از شاه ميخواهد ازسفر صرفنظر کند. همزمان عده ای از اراذل و زنان معروفه در جلو خانه شاه در خيابان کاخ اجتماع ميکنند، با اين هدف که وقتی مصدق ازخانه شاه بيرون بيايد او را به قتل برسانند. آيت الله بهبهانی و ابوالمعالی کاشانی بنام رهبر جمعيت نهضت شرق پسر آيت الله کاشانی اعلاميه ای را که کاشانی نوشته بود "ناراحتی طبقات علما وروحانيون، بازاريان واصناف وساير طبقات را که موافق با مسافرت شاهنشاه نيسنتد رابه عرض ميرساند" نهايتا شاه درمعيت جمعی از فرماندهان بازنشسته ارتش و دکتر بقايی نيز در آن جمع بود به جلو کاخ آمده انصراف خود را از سفر اعلام ميدارد. در اول ارديبهشت 1332 سرتيپ افشار طوس رئيس شهربانی در خانه شخصی به نام حسين خطيبی از دوستان نزديک دکتر بقايی در خيابان خانقاه ربوده ميشود. با اقارير چند نفر از متهمين رئيس شهربانی به غار تلو در شرق تهران منتقل و بعد از دو رور با بستن طناب به گردن او و کشيدن طناب به وسيله دو نفر او را به قتل ميرسانند. فرمانداری نظامی به سبب رفت و آمدهای افسران بازنشسته و برادران رشيديان بخانه سرلشگر زاهدی دستورتوقيف زاهدی را صادر ميکند. اما پيش از اقدام به توقيف اوزاهدی درمجلس متحصن و از کاشانی ميخواهد اجازه دهد در مجلس بماند. کاشانی به ديدن زاهدی به مجلس ميرود و به ميهمانداری مجلس دستور ميدهد از ميهمان عزيز مردم ايران پذيرايی و گارد مجلس از او حفاظت نمايد. حسين مکی پس ازملاقات شاه درجاده نوشهر وپذيرش دعوت شاه بکاخ شاهی درصف مخالفين مصدق درکنارحايری زاده و عبدالغدير آزاد که ازفراکسيون نهضت ملی خارج شده بودند قرارميگيرد در دهم تير ماه زهری دولت دکتر مصدق را استيضاح مينمايد و مصرا درخواست ميکند که شخص دکتر مصدق برای پاسخ دادن استيضاح خود به مجلس بيايد. کاشانی نيز نتوانست آرای لازم برای رياست مجدد مجلس را بدست آورد. عده ای از روحانيون قم طی نامه ای به آيت الله بهبهانی از افرادی سخن ميگويند که به مقام شامخ روحانيت اهانت روا داشته اند. در 8 مرداد آيت الله کاشانی طی نامه ای همه پرسی برای تعيين سرنوشت مجلس را خائنين به وطن ميخواند و به مردم گوشزد ميکند اگر دين و خوف از قيامت نداريد، آزاد مرد باشيد. بعداز کودتا و فرار شاه به خارج از کشور آيت الله بروجردی مرجع شيعيان در تلگرافی به شاه می نويسد: "تلگراف مبارک که از رم مخابره فرموده بوديد و مبشر سلامت اعليحضرت همايونی بود موجب مسرت گرديد. نظر به اينکه تصميم مسافرت فوری بود جواب تأخير شده است. اميد است ورود مسعود اعليحضرت به ايران مبارک و موجب اصلاح مفاصد دينيه و عظمت اسلام و آسايش مسلمين باشد." حسن طباطبايی البروجردی کاشانی در مصاحبه با خبرنگار اليوم در مورد دکتر مصدق ميگويد: " طبق شرع شريف اسلامی مجازات کسی که در فرماندهی و نمايندگی کشورش خيانت کند مرگ است" براساس اين نظريه ملی کردن صنايع نفت و قطع دست دولت انگليس از منابع نفت کشور ايران خيانت و کودتا خدمت به ملت ايران بوده است. سی تير هزار سيصد نود * روحانيونی چون زنده يادان آيت الله طالقانی و زنجانی و شماری ديگر از روحانيون آزادیخواه و ميهن دوست همواره از نهضت ملی و منافع ميهن خود دفاع ميکرده اند